Bursa – Ay dede camii
Bursa’ nın güneyinde dağa doğru bakıldığında en tepe noktada beyaz biblo gibi duran bir cami görülmektedir . Bu Kırk fenerliler Aydede Camii ‘dir. Kuzgunluk ‘tan yukarı Seyyid Nasır Caddesi’nden Kestanelik Caddesi ‘ne dönüldüğünde bu caddenin en son noktasında yer alır. İki taraflı merdivenlerle çıkılan bahçede, karşıda küçük bir kabristan, çoğunlukla Zeyni taşları olmak üzere yazısız bir takım kabir taşlan mevcuttur.
Solda cami girişinde dört paye üzerine oturtulmuş üzeri kubbe ile örtülmüş Ay Dede ‘ye ait bir türbe vardır. Başucu taşı üstte iki satır hariç kötü bir onarımla fayansla kaplanmış; ay şeklindeki sembol kırılmış , eğer önceden bilinmese burada ay sembolünün olduğuna şahit gerekecek. Ayakucu taşı kitabesizdir .
Vaktiyle yabani karanfillerin çok bitmesinden Üçkuzular Tekkesi’nin üst taraflarına Karanfillibayır (bölgenin sağında Molla Ayas Hazretlerinin bulunduğu kısma da Kızılcabayır) denilirdi . O zamanlar buraları mesire yeri olarak kullanılırdı . Evliya Çelebi, Seydhatnamesi ‘nde burayı “Karanfilli mesire ” diye anmakta ve “Kaplıca yolu üzerinde , güzellerin uğradığı , dinlendiği bir yerdir. ” diye tanımlamaktadır. Halk arasında bu mevki halen Aydede semti olarak anılır. Burada Muhyiddin Efendi bir mescit ve zaviye yaptırmıştır.
Bursa Kütüğünde Ay Dede ‘yi şöyle açıklar : Karaca Muhyiddin kabr -i şerifinde üzerinde hilal şeklinde ay resmolunmuş bir mezar olup , orman içinde ve toprak arasında kalmasıyla , bundan 40-50 sene önce zahir ve aşikar idi , el ‘an Ay Dede diye dillerde destandır , erkek ve kadınların ziyaretgahıdır . Zamanımızda da ziyaretler yoğun bir şekilde devam etmekte olan Ay Dede ‘nin etrafında ormandan eser kalmamış , maalesef etraf çarpık kentleşmenin oluşturduğu binalarla dolmuştur.
Kamil Kepecioğlu ise ; burada “Bizzat yaptığım tetkikatta baş tarafındaki kitabesinin üzerinde ay şekli bulunan ve Bursalıların Ay Dede dedikleri taşı iyice inceledim . Üzerindeki yazı şöyledir: «İntekalel-merhumu ‘ l-magfur Hamza Bey bin Merhum Zağanos Bey el-müteveffa evvele şehr-i Şewal sene hamse ve semanin ve semane mie hicriyye-i nebeviyye. » Buna nazaran Ay Dede denilen evliyanın üzerinden perde kaldırılırsa Fatih Sultan Mehmed ‘in ümerasından ve İstanbul fethinde büyük fedakarlığı ve kahramanlığı görülen ve Bursalı Oruç Bey ‘in kızı Sitti Hatun ‘un kocası olup Balıkesir ‘ de medfun bulunan kahraman Zağanos Mehmed Paşa ‘ nın oğlu Hamza Bey olduğu anlaşılmaktadır . Hamza Bey , Şevval 885/Birinci kanun 1480 Pazartesi günü vefat eylemiştir
Kaynak ;Bursa Evliyaları , Hasan Turyan , Merassa Yayınları