eskişehir – sivrihisar
Mute Muhrebesi şehidi Cafer-i Tayyar (r.a) Hazretlerine Sivrihisar ilçe merkezinde makam türbe yapılmış ve bir zaviye kurulmuştur. Zaviyenin inşa tarihi bilinmemektedir.
580 Numaralı ve Sultan II. Selim Han dönemi Hudavendigar Livası Sivrihisar kazası evkaf defterinde “Cafer-i Tayyar Zaviyesi Vakfı” kaydı bulunmaktadır: Vakıf kaydına göre Sivrihisar şehir merkezinde bulunan Ca fer-i Tayyar Zaviyesi’nin şeyhliğini Sultan İkinci Murad ve Fatih Sultan Mehmed Han’ın nişanlarıyla Aydın Şeyh oğlu yürütürmüş. Aydın Şeyh oğlu vefat edince yerine Fatih’in beratıyla iki dükkan Seyyidi Mehmed tayin edilir. Ayrıca Fatih bu zaviyeye iki dükkan daha vakfeder. Seyyidi Mehmed kendi isteğiyle görevi bırakır ve meşihat Gani Fakiye verilir. Gani Faki de vefat edince evladı olmadığı için hariçten Derviş Sinan’a padişah beratiyle sadaka olunur. Çandır Bükü’nde iki buçuk mudluk yeri Derviş Sinan tasarruf etmeye başlar. Daha sonra Derviş Sinan, zaviyenin kenarında ve iki yolun arasın da bir parça yeri tasarruf etmeye başlar. Sultan II. Selim zama nında vakfa Seyyid Mehmed mutasarrıf olur. Vakfın yıllık geliri de dört yüz elli akçedir. H. 1282/M. 1885-66 yılında Cafer-i Tayyar Zaviyesi vakfının mütevellisi Osman Efendi olup vakfın yıllık geliri 852 kuruştur.
Sivrihisar ilçe merkezinde bulunan Cafer-i Tayyar (r.a) zaviyesinden günümüze sadece bir türbe ulaşabilmiştir. Bir bahçe içinde ve etrafı yapılarla çevrilidir. Kitabesi ve vakfiye kayıtları bulunmayan yapının inşa tarihi bilinmemektedir. Türbede bulunan sanduka üzerinde de herhangi bir kitabe bulunmamaktadır. Yapının onarım geçirip geçirmediği hakkında bilgi bulunmamakla birlikte, iç sıvası ve mermer kaplamalarının son dönemlerde yapılmış olduğu açıktır. Sivrihisar İlçe merkezinde bulunan türbenin etrafı yapılarla çevrilmiştir. Doğu batı doğrultusunda dikdörtgen planlı yapı, güneye eğimli ahşap çatıyla örtülüdür. Doğu, batı ve kuzey cepheleri sağır olan yapıya, güney cephe ekseninde bulunan dikdörtgen biçimli kapı açıklığından girilmektedir. Kapının batısında büyük boyutlu dikdörtgen biçimli bir pencere bulunmaktadır. Zemini kotu, sokak kotundan aşağıda kalan türbeye iki basmakla inilerek girilmektedir. Basamaklar son zamanlarda yapılan onarımlarda mermerle kaplanmıştır.
Kaynak ; Eskişehir Zaviye ve Türbeleri , Anadolu üniversitesi, Prof Dr. Erdal Altınsapan – Doç. Dr. Canan Parla .
Eskişehir Mevlevihanesi , Kesit Yayınları , Dr. Hasan Hüseyin Adalıoğlu – Nizamettin Arslan