Bursa – Keles İlçesindeki Türbeler

Kayadibi Dedesi
Keles’in Davutlar Köyü’nün Kayadibi Mahallesi’nin 600 m. kuzeyinde bulunmaktadır. Her birisinde farklı bir uygulamaya rastlanan türbeli dedelerden birisi de Kayadibi Dedesi’dir. Türbede birisi Hızır Ali Baba digeri esi Ayse Nine’ye ait olduğu düşünülen betondan yapılmış iki adet mezar bulunmaktadır. Civar köylerde yasayanlar dedeyi Kayadibi Dedesi olarak bilmektedir. Dedenin bakımını üstlenen ve ocak sahibi olduğunu söyleyen aile, türbede yatan iki kişiden birinin adının Ali oldugunu, Ali Dede veya Hızır Ali Baba seklinde anıldığını, diğerinin de eşi oldugunu ve Ayşe Nine diye bilindiğini beyan etmektedir.

Burada medfun bulunan bu kisilerin Orta Asya’dan geldiğini, kendi ailesinin de bu aileden “El almış” oldugunu, yani ocak sahibi olduklarını söylemektedirler. Ocak sahibi olarak nitelendirilen aile ve sülalesine “Tekesinler” denilmesinden hareketle, geçmişte ailenin bir tekkeye intisaplı olduğu ihtimali de akla gelmektedir. Dolayısıyla bu durum aileyi o günün şartlarında kanaat önderi haline getirerek, dinî uygulamaların yürütücüsü konumuna getirmiş ve bu algı sekli hâlâ devam ettirilmektedir. Hızır Ali Baba’ya ait mezarda üç adet büyük, eşi Ayse Nine’ye ait mezarda ise üç adet küçük ardıç ağacına ait kökler bulunmaktadır. Tokmak görüntüsündeki bu ağaç köklerinin dede sahibi aileye dedelerinden kaldığı belirtilmektedir.

Rüstem Çavus Dedesi
Keles’in Dağdibi Köyünde, köy içinde yer almaktadır. Rüstem Çavus’un, Bursa’nın Osmanlılar tarafından fethi sırasında kahramanlıklar göstermiş bir alperen olduğu düşünülmektedir. Bu adlandırma diğer köylerdeki dede düsüncesinin aksine cengâver bir yigit tasavvuruna dayanmaktadır. Kendisinden, Osmanlı Dönemi’nin yiğit bir asker pasası olarak bahsedilmektedir. Onun asker olması, dede kültüründe yer almasına, ermiş ya da mübarek bir kişi olmasına engel degildir. Başka dede ve yatırlarda görülen uygulamalar bu türbede de karşımıza çıkmaktadır. Fark sadece, kabirlerde yattığı farz edilen kişilerin hikâyesine mecz edilmiş hayal gücünün, mantıki bir silsile ile sunduğu ve yaşanmış olma ihtimali bulunan hayat motiflerinde gizlenmektedir.

Sahan Baba (Sahan Dede)
Keles’in Kıranışıklar Köyü’nün 1 km kadar doğusunda, köy mezarlığının içinde bulunmaktadır.  Türbede medfun bulunan Sahan Baba’nın da yöredeki diğer yatır ve türbelerde olduğu gibi kimliği ve kişiliğiyle alakalı bilgiler bulunmamaktadır. Diğerlerinden farklı olarak ‘Baba’ lakabı verilmiş olmanın yanında türbe mimarî yönden de oldukça farklı bir üslup ve tarzda insa edilmiştir. Bu yönüyle türbe yöredeki türbelerden tamamıyla ayrılmaktadır.

Sarıkız Dedesi
Keles Dağdemirciler Köyünün kuzeyinde tarlalara giden yolların başlangıcında, iki yolun kesiştiği bir noktadadır. Yöredeki kadın evliyalardan birisidir. Bu köyden olmadıgı, baska diyarlardan gelerek buraya yerleştiği ve özellikle kadınlara çok faydalı bilgiler verdigi bir efsane olarak anlatılmaktadır. Ayrıca hamile kadınları ve bebeklerini koruduğuna inanılmaktadır.

Şeyh Turabi
Keles Denizler Köyü Sarıyar mahallesine ait caminin haziresinde yer aldıgı yöre halkı tarafından söylense de kabri orada degildir. Yörede mezarı bilinmeyen ama kimliği çok az bilinen yaşamış zatlardan birisidir. Döneminde medrese hocası ve zaviye şeyhi olmuş, âlim ve fazıl birisi olarak bilinmektedir. Kaynaklarda bu köyde bir zaviye olduğu belirtilmekte, cami haziresinde yer alan kabirlerin mezar taşları okunduğunda onların Şeyh Turabî Efendi’ye intisaplı zaviye şeyhleri ve müritleri olduğu anlaşılmaktadır.

İplikçi Dede
Keles Epçeler Köyü mezarlığındadır. Zamanında köyleri dolaşarak iplik satan bir pir-i fani olarak tasvir edilmektedir.

Kaynak : Bursa ve çevresinde ki ziyaret yerleri ve bunların etrafında oluşan dini inançlar , Hasan Basri Alkaya , yüksek lisans tezi