Bursa – Orhaneli İlçesi Türbeleri 

Kurtçu Mehmet Efendi (Kurtçu Baba ya da Dede)
Orhaneli’nin Sırıl Köyü’nün 800 m. kadar kuzeydoğusunda yer almaktadır. Yarı açık bir tarzda yapılmış olan Kurtçu Mehmet Efendi, diger adıyla Kurtçu Dede gerek inşa tarzı ve gerekse uygulamalar olarak digerlerinden farklı bir konum ve tarz içermektedir. Mehmet Efendi diye anılan zata Kurtçu Baba da denilmesinin sebebi, Sırıl ve civarı köylerde anlatılan kurtlarla olan münasebeti ile ilgilidir. Anlatılanlara göre; Mehmet Efendi denilen zat, keramet eseri olarak zamanında çok olan ve davarlara zarar veren kurtlarla bir sekilde irtibat kurup, onları belli bir yerde toplayarak orada kırk kulplu kazanlarda yal pişirip beslemiş, onlarla konuşarak köylünün davarlarına zarar vermesini önlemiştir. Hatta kurtları bölgede yaramaz olarak bilinen insanların davarlarına yönlendirdiği bile olmuştur.

Ürküten Dede
Orhaneli’ye bağlı Semerci Köyü’nün 1 km kadar güneydoğusunda yer almaktadır. Türbeli dedelerin kendine has bir özellik ve öyküsü mutlaka bulunmaktadır. Bunlardan Ürküten Dede adıyla maruf olanı, yok olup gitmeye yüz tutmuşken, modern zamanlarda tekrar vücut bulması ve kendisini yeniden rağbet gören bir dede konumuna taşıyan ilginç hikâyesiyle ayrı bir önemi haizdir. Son yıllarda emekli bir müftünün devreye girmesi ve bir rüya üzerine türbeyi yeniden onarma girişimi, türbe etrafında oluşturulan efsanevi kültürü önemli ölçüde artırmış görünmektedir.

Dede önceki dönemlerde de türbe iken zamanla eskimiş ve harabeye dönmüş ama türbeyle alakalı uygulamalar eksiksiz devam etmistir. Anlatıldıgına göre; 2004 yılına gelindiğinde Semerci Köyü’nün camisinin onarımı ve imam evinin insası için faaliyete geçilmiştir. Semerci Köyü’nden olup Bursa’da memuriyetten emekli bir kisi (bu bilgilerin alındıgı Saban Okar) bir tanıdık vasıtasıyla, yine Bursa merkez ilçelerinde uzun yıllar müftülük yaptıktan sonra emekli olan bir müftüye çevresinden yararlanarak maddi yardım toplamak için ulaşır ve durumu anlatır. Müftü, istegi geri çevirmez ve sözünün geçtiği yakın tanıdıklarından bir miktar yardım toplar. “Bu kadar yardım topladım. Bu yardımların nereye gittigini görmek istiyorum. Beni köyünüze götürür müsünüz?” diye teklifte bulunur. Müftüyü Semerci Köyü’ne götürürler. Onarımı yapılan cami ve imam evi insaatı gezildikten sonra köyün yanındaki yıkık dökük ve harabeye dönmüs haldeki Ürküten Dede yatırı ziyaret edilir. Müftü Bey, nakdî yardımları cami onarımıyla alakadar olanlara bırakır ve gider. Bir müddet sonra müftü rüyasında Ürküten Dede denilen zatı görür. Ürküten Dede, müftüden kabrinin bu perişan halden kurtarılmasını ve üzerinin örtülmesini istemektedir. Bu rüya birkaç defa tekerrür eder. Hatta müftü beyin kendi ifadesiyle, aynı rüyayı oraya birlikte gittiği bir başka arkadası da görür. Sonunda müftü bey tanıdığı bir müteahhidi de yanına alarak Semerci Köyü’ne gelir, türbe ve su anki mermerle çevrili kabri yeniden insa ettirir.

Bu hadise kısa sürede bütün bölgede bir olağanüstülük havasına büründürülerek anlatılmaya baslanmıştır. Dolayısıyla Ürküten Dede bir kez daha sınanmışlık kriterlerini fazlasıyla yerine getirmis, kendisiyle alakalı anlatılan her türlü efsanevi öyküyü bir kez daha güçlendirerek varlığının meşru zeminini sağlamlastırmıştır.

Yâren Dede
Orhaneli’ye baglı Dağgüney Köyü’nün 1 km kadar güneyinde yer almaktadır. Yâren Dede’yi kısmen orijinal kılan husus, yapılan uygulamalardan ziyade bulundugu köy ve dedeyi sahiplenmis olan ailenin kimliginde yatmaktadır. Dedenin bulunduğu köyün yarısına yakınının kendisini Alevî kimligi ile tanımlaması ve bu dedeyi de Alevî kesimin sahiplenmesi diğer dedelerle bir kıyas teşkil etmesi açısından kayda deger bir durum ortaya çıkarmaktadır. Dede Sahibi bayanın anlattıklarına göre; Yâren Dede, Edirne’den hoca olarak gelmis ve bu köyde epeyce görev yapmıstır. Bir ramazan ayı boyunca, Kadir gecesi de dâhil, teravih namazlarını kıldırmış ve o gece vefat etmistir. Vasiyeti geregi buraya gömülmüstür.

Kaynak : Bursa ve çevresinde ki ziyaret yerleri ve bunların etrafında oluşan dini inançlar , Hasan Basri Alkaya , yüksek lisans tezi