Edirne – Kıyık caddesinde No :35 ‘de cadde üzerinde .
Saçlı İbrahim Efendi’nin tam adı, Saçlı İbrahim b. Mustafa b. Abdurrahman’dır. Aslen İzmit’lidir. Babası Solakbaş Mustafa Ağa’dır ki, ömrünün sonlarında Nakşibendiyye yoluna sülük etmiştir. İbrahim Efendi, 1000/1591 tarihinde Sırthamamı adlı mahalde dünyaya gelmiş olup , 1003/ 1594 tarihinde çıkan bir yangında evleri yanması üzerine Tophane’ye taşınmışlardır. Hatta bu sebeple kendisine “Tophaneli İbrahim Efendi” de denilmiştir.
Babasının 1005/ 1597’de vefat etmesi üzerine, Sultan Ahmed’in hocası Mustafa Efendi’nin terbiyesi altına tevdi olunan Saçlı İbrahim Efendi, ilk ilimleri bu zattan öğrenmiştir. O sırada Sultan Ahmed tahta çıkınca Mustafa Efendi’nin yardımıyla Hazine Odası’na tayin olunmuş ve sonra Has Odası’na geçmiştir. On sene kadar Enderun-ı Hümayün’da kemalleri tahsil etmiştir. Günlerden bir gün Aziz Mahmud Hüdayi’nin Sultan tarafından saraya davet buyrulduğunu görünce, o dakika Hz. Pir’e karşı İbrahim Efendi’de bir muhabbet husule gelmiştir. Hz. Pir’in beraberinde asitanelerine gitmiş, kendisine biat ederek inabet almıştır. 1035/ 1626 yılında ise hilafete nail olmuştur.
Hafız Hüseyin Ayvansarayi Vefayat’ında Muk’ad Ahmed Efendi’den müstahleftir diyorsa da, doğrusu Pir Aziz Mahmud Hüdayi’den mezun olduğudur. İbrahim Efendi, önce Silistre’ye halife olarak tayin edilmiş, 1047/ 1637 Şevvali’nde Hüdayi Asitanesi’ne postnişin olan Muk’ad Ahmed Efendi’nin Silistre’ye atanması üzerine, Edime’de Şeyh Halil Efendi’den boşalan Dizdarzade Tekkesi meşihatine naklolunmuştur. Daha sonra kendisine Sultan Selim Camii Vaizliği de tevcih olunan İbrahim Efendi, günleri böyle geçirmekte iken 22 Receb 1071/8 Şubat 1661 tarihinde Salı günü sabah namazını kılarken farzın ikinci rek’atında beka yurduna göçmüştür. Sevenlerinden Naili Efendi vefatına şu tarihi söylemiştir: “Yöneldi Saçlı İbrahim Efendim kurb-ı Mevla’ya (1071/ 1661).
Zahiri ve batini ilimlere sahip bir kamil mürşid olan Saçlı İbrahim Efendi, aynı zamanda şair olup, “Sıdki” mahlasıyla yazdığı şiir ve ilahileri vardır. Vefeyat’da şu ilahisi kaydedilmiştir:
Kulların derdine timar eyle
Lütfu çok rahmeti çok
Sultanım Kerem u şefkatini işar eyle
Lütfu çok rahmeti çok Sultanım
Sıdki’ye eyle meded ihsanı
Hasret u derd ile yandı canı
Nakd-ı vaslın ana kıl erzanı
Lütfu çok rahmeti çok Sultanım
Ahmed Badi Efendi Riyaz-ı Belde-i Edirne adlı eserinde onun şu beytini nakletmiştir:
Bülbül niyaz için güle fasl-ı bahar arar
Aşık mahabbet etmek için gülizar arar
Saçlı İbrahim Efendi, Edirne’de tesis ettiği dergahın haziresinde, Hekimzade Türbesi karşısında medfundur. Buraya Eski Tophaneli de denilmiştir. Türbesi ve dergahı 1208/ 1793 tamir olunmuş ise de hala haraptır. Münhal olan meşihate son dönemde Gülşeniyye’den Şeyh Tal’at Efendizade Ahmed Hayali Efendi tayin olunmuştur.
Saçlı İbrahim Efendi Tekkesi
Dizdarzade Ahmet Efendi Zaviyesi, Dizdarzade, Şadırvanlı Tekke ve Tebrizi Asil Çelebi adlarıyla da bilinen Saçlı İbrahim Efendi Tekkesi, Meydan Mahallesi, Kıyık Caddesi’nde yer almaktaydı. Celveti tarikatına bağlı tekke, Tebrizli Asil Çelebi tarafından Dizdarzade Ahmet Efendi için yaptırılmıştır.
Günümüzde mevcut olmayan tekkenin çatısı ahşaptan olup, bahçesinde Dizdarzade Ahmet Efendi ve Şeyh Halil Efendi’nin ahşap türbeleri ile şadırvan ve bir minare olduğu bilinmektedir. H.1165/M. 1751 yılındaki depremde yarısı yıkılan bu minarenin, diğer yarısı ise yıktırılmıştır.
H.1295/M. 1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda yıkılan tekke, H.1308/M.1890 yılında II. Abdülhamid tarafından yeniden inşa edilmiş ve dönemin Edirne Valisi Hacı İzzet Paşa tarafından kaleme alınan aşağıdaki yenileme kitabesi, giriş kapısı üzerine konmuştur. Kitabenin okunuşu
“Hazreti Abdülhamid Han hamid ül hasletin
Ömrü ikbalin firavan eyleye rabb-ül enam
Kıldı tecdiden bina bu tekkeyi ol Padişah
Olmuş iken nice yıllardır rehin inhidam
Feyz-i enfas rical Celvetiye andadır
Cilve-ger nur hüdayiden hidayet suph-u şam
Gel devam et zikr ü tevhide hulus-i kalble
Olasın ta vasil ser menzil darüsseliim
Bir mübeşşir geldi İzzet verdi tarihin haber
Saçlı İbrahim Efendi oldu tamam
Sene H.1308/M.1890″ şeklindedir.
Bugün, Edime Müzesi’nde Saçlı İbrahim Efendi mezarının 1975 yılına ait 3621 envanter numaralı bir fotoğrafı bulunmaktadır. Bu fotoğrafta Saçlı İbrahim Efendi’nin, bir evin köşesindeki mezarı görülmektedir. Yol yapım çalışmaları sırasında yeri değiştirildiği düşünülen bu mezar bugün Kıyık Caddesi üzerinde bulunmaktadır.
Kaynak ; Edirne Tekkeleri , N. Çiçek Akçıl , Edirne Valiliği Kültür yayınları
Osmanlının İkinci Başkenti Edirne’de Tasavvuf Kültürü , Dr. Selami Şimşek , Buhara Yayınları