Şücaeddin Veli – Türbesi; Eskişehir – Seyitgazi İlçesine 6-7 km uzaklıktaki Aslanbeyli köyünde
Sultan Sücaaddin hakkında çok önemli bilgiler veren Velayetname-i Sultan Sücaaddin ‘e göre ; XIV. Yüzyılın ikinci yarısı ile XV. Yüzyılın ilk yarısında yaşamış; Çelebi Mehmed, II. Murad dönemlerini görmüş, Rum abdalları zümresine mensup önemli karizmatik Türkmen dedelerindendir. Ancak bununla birlikte doğum ve ölüm tarihi, ailesi ve yaşamı ile ilgili birçok olgu bugün için açık değildir.
Türbe ve zaviyesi , Eskişehir’e bağlı Seyitgazi ilçesinin , Arslanbeyli köyünde yer alan Sücaaddin Veli, yaşadığı dönemde etkin faaliyetlerde bulunmuş tarihsel bir şahsiyettir. Sücaaddin Veli ile ilgili önemli bilgiler veren kaynakların başında ” Otman Baba Velayetnamesi ” gelir. Velayetname’nin ilgili bölümlerinde, Sücaaddin Veli’nin o dönemlerde balkanlarda etkin olan, Otman Baba ile yakın temas ve diyalogta olduğu, Otman Baba’nın kendisine bağlı derviş gruplarına Sücaaddin Veli’yi ”Pir” olarak tavsiye ettiği bildirilmektedir.
Geçmişten günümüze ulaşan Vakıf senetlerindeSücaaddin Veli, İmam rıza soyundan gelen bir seyyid olarak tanıtılmaktadır.
Velayetname’ye göre , Sücaaddin Veli’nin temasta bulunduğu önemli şahsiyetlerden biri de Hacı bayram Veli’dir. Ankara’dan kalkıp, Eskişehir yoluyla Sultan’a gelir. Sücaaddin Veli kendisini gayet iyi ağırlar . Üç gün üç gece beraber kalarak sohbet ederler. ..
Türbe ve Külliye
Türbenin, biri giriş bölümünde kapı kemeri üzerinde yer alan panoya, diğeri kasnak cephelerine yazılmış iki kitabesi bulunmaktadır. Kapı üzerinde bulunan kitabesinde; ”Evliyanın öncüsü Hazreti Sultan Sücaeddin’ Allah kabrini nurlandırsın ‘ı seven Bali Bey oğlu Kasım Bey, bu binayı Hicri 921/1515 tarihinde ve Sultan Bayezid’in oğlu Sultan Selimin saltanatı zamanında imar eyledi” yazılıdır.
Kitabesine göre 921/1515 yılına tarihlenir. Kubbe kasnağında bulunan bir diğer kitabede; “Bendli Muhammed aleyhi bühyen bendadi Muhammed Emin Vakfı Şücaeddin Baba, kul kabulrabbil alemin, 20 Mart 1183/1769” yazılıdır.
Giriş ve türbe mekanları olmak üzere iki ayrı bölümden oluşur. Türbenin doğusunda yer alan giriş mekanı dikdörtgen planlı kubbe örtülüdür. Asıl türbe mekanı sekizgen planlı, kubbe örtülüdür. Giriş mekanının doğu cephe ekseninde, cephe yüzeyinde hafifçe dışa taşkın portal kuruluşu yer alır.
Portal dıştan içe doğru düz, kaval ve eğik kesimli profilli silme grubuyla üç yandan çerçeveye alınmıştır. İki yandan profilli konsollara oturan aynalı basık kemerli portal nişinin derinliği azdır. Portal nişinin içerisinden basık kemerli bir kapıyla giriş mekanına geçilir. Kapının basık kemeri üzerinde dikdörtgen biçimli kitabe panosu yer alır.
Bu bölümün kuzey ve güney cepheleri sağırdır. Mekanın köşe üçgenleriyle geçilen kubbesi dört boşaltma kemeri üzerine oturtulmuştur. İç duvarları sıvanarak badanalanmıştır. Giriş mekanından batı duvar eksenindeki kademeli silmelerle üç yandan çerçeveye alınmış bir kapıyla sekizgen planlı asıl türbeye geçilir. Söz konusu kapı, türbe mekanına dilimli kemerli ve sivri kemerli bir niş içerisine alınmış olarak açılır.
Türbe mekanının sekizgen prizma biçimli gövdesi, her cephe yüzeyinin kalın ve düz bir şeritle dikdörtgen biçimli çerçevelere alınarak çökertilmesi suretiyle vurgulanmıştır. Cephelerle kasnak, kasnakla kubbe arasında dışa taşkın profilli silmeler yer alır. Güney ve kuzeybatı duvar eksenlerinde söve ve lentolu dikdörtgen biçimli, parmaklıklı birer pencere yer alır. On altı cepheli kasnağın kuzeydoğu, kuzeybatı, güneydoğu ve güneybatı cephelerinde yer alan pencereleri sivri kemerlidir. Pencerelerden kuzeybatıdaki sonradan kapatılmıştır.
İçte, kapının iki yanındaki duvarlarla güneydoğu ve batı duvar eksenlerinde dilimli kemerli, dikdörtgen kesitli birer niş bulunur. Türbenin ortasında, doğu batı doğrultusunda yerleştirilmiş 4.86 metre uzunluğunda sanduka yer alır. Sandukanın başı, batı duvarda yer alan dilimli kemerli, dikdörtgen kesitli mihrap nişine yaslanmıştır. Niş içinde ve sandukanın baş kısmında anan mumlardan akan maddelerin toplanmasına yarayan dikdörtgen prizma gövdeli küçük bir havuzcuk oluşturulmuştur.
Kubbe üç sıra mukarnas ve dört sıra prizmatik dilimlerle ekiz yüzlü duvarların üstte, köşelerinin yuvarlatılması suretiyle oluşturulan dıştan on altıgen, içten daire planlı kasnağa oturur. Yapının cepheleri kesme taş, kubbeleri kurşun kaplamalıdır. Türbe ve giriş mekanının iç duvarları sıva ve badanalıdır. Duvarlar pencere altlarına kadar Kütahya işi çinilerle kaplanmıştır. Duvarların üst yüzeyleri sarı, açık ve koyu mavi renkli kalemişi çiçek ve yaprak motiflerinin yanı sıra yazılarla bezenmiştir. Batı duvarda yer alan dilimli kemerli niş içerisine perde motifi, dikdörtgen biçimli çerçevesinin üst köşelerine ise birer vazo resmi işlenmiştir. Mukarnas ve prizmatik dilimlerin konturları ayrıca kırmızı renkli boyayla vurgulanmıştır.
Kaynak ; Sücaaddin veli Kültür ve Turzim Derneği.
Eskişehir Zaviye ve Türbeleri , Anadolu üniversitesi, Prof Dr. Erdal Altınsapan – Doç. Dr. Canan Parla .
Eskişehir Mevlevihanesi , Kesit Yayınları , Dr. Hasan Hüseyin Adalıoğlu – Nizamettin Arslan